Emeklilerin Pastadaki Payı Azalıyor

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), Türkiye’de emeklilerin nüfus içindeki payının artmasına rağmen pastadaki paylarının azaldığını ve emekli aylıklarının düşüşe geçtiğini belirtti. DİSK-AR’ın yaptığı araştırmaya göre, 2003 yılında asgari ücretin yüzde 36 üzerinde olan ortalama emekli aylığı, bugün asgari ücretin yüzde 22 altına gerilemiş durumda.

DİSK-AR tarafından yayımlanan “Türkiye’de Emeklilerin Durumu: Emekli Aylıkları, Emekli Sayıları ve Ayrılan Kaynaklar” başlıklı çalışma, Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) verilerini de kullanarak Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasında emekli maaşları ve sosyal koruma harcamaları üzerine karşılaştırmalar sunuyor.

Emekli Aylıkları Düşüşte

Araştırmaya göre, Türkiye’de emeklilerin nüfus içindeki oranı artarken pastadaki payları azalıyor ve emekli aylıkları düşüş trendinde ilerliyor. 2003’te asgari ücretin yüzde 36 üzerinde olan ortalama emekli aylığı, günümüzde asgari ücretin yüzde 22 altında bulunuyor.

2002 yılında ortalama emekli aylığının kişi başına GSYH’ye oranı yüzde 46,4 iken 2025’te bu oran yüzde 29’a geriledi. AB ülkelerinde ise aynı oran yüzde 9,8 seviyesinde bulunuyor. Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan bütçe transferlerinin Bütçe ve GSYH’ye oranı 2009-2024 yılları arasında ciddi şekilde düşüş gösterdi.

“Türkiye’de Emeklilerin Durumu Raporu”

Raporda, “Bu yılın ilk yarısında ortalama emekli aylığı 17 bin 252 lira, ortalama işçi emekli aylığı ise 17 bin 89 lira olarak gerçekleşti. En düşük emekli aylığı ise 14 bin 469 lira olarak belirlendi. Emekliler ve hak sahipleri, işçilerin ardından Türkiye’deki en büyük toplumsal grubu oluşturuyor: 2024 itibarıyla emekli ve hak sahipleri Türkiye nüfusunun yüzde 18,5’ini temsil ediyor. 15,9 milyon emekli ve hak sahibi ile Türkiye, Avrupa’da en fazla emekliye sahip üçüncü ülke konumunda bulunuyor.

Türkiye’de emeklilerin toplam nüfus içindeki oranı 2009’dan bu yana artış gösteriyor. 2009’da Türkiye nüfusu 72,6 milyon iken emekli ve hak sahibi sayısı 8,5 milyondu. Emekliler ve hak sahiplerinin toplam nüfus içindeki oranı o dönem yüzde 11,7 idi. 2022’de Türkiye nüfusu 85,3 milyon ve emekli-hak sahibi sayısı 13,1 milyona yükseldi. Emekli ve hak sahiplerinin Türkiye nüfusundaki oranı ise yüzde 15,4 olarak gerçekleşti. 2023’te EYT düzenlemesi ile artan emekli sayısı nedeniyle emekli-hak sahibi oranı yüzde 17,8’e çıktı. 2024 sonunda Türkiye nüfusu 85,7 milyon iken, emekli ve hak sahibi sayısı 15,9 milyona ulaştı. EYT düzenlemesinin etkisiyle emekli olanların sayısındaki artış nedeniyle emekli-hak sahibi oranı yüzde 18,5’e ulaştı ve bu artış eğiliminin 2025 yılında da devam etmesi beklenmektedir.

“Milyonlarca Emekli Çalışmaya Devam Ediyor”

Türkiye’de düşük emekli aylıkları nedeniyle milyonlarca emekli tekrar iş hayatına atılmak ya da yeni iş arayışına girmek zorunda kalıyorlar. 2002’de çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı yüzde 36,6 iken Aralık 2024’te bu oran yüzde 65,7’ye yükseldi. Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kapsamında çalışanların dahil edilmesiyle Türkiye’de aktif-pasif oranı 2024 sonunda 1,75 seviyesine ulaştı, ki bu AB ülkeleri ortalamasına yakın bir orandır.